Het verhaal van Assenede
Dit uniek project werd gerealiseerd in het kader van ‘1300 jaar Assenede’.
Speciaal voor deze gelegenheid zou de rijke geschiedenis van Assenede in beeld worden gebracht. Na enkele brainstormsessies werd al snel duidelijk dat ‘Het Verhaal van Assenede’ een tijdslijn zou worden waarbij er werd teruggekeken op de voorbije 1300 jaar. Hoe we dit zouden benaderen en in beeld brengen was echter nog een groot vraagteken.
De Twee Ambachten
Samen met heemkundig genootschap De Twee Ambachten werd een idee uitgewerkt waarbij er wordt teruggekeken op 1300 jaar vervoer/transport/verplaatsing.
Per eeuw wordt aan de hand van een illustratie een historisch feit uitgebeeld dat te maken heeft met vervoer. We keren helemaal terug tot in de 8e eeuw.
Elke illustratie is voorzien van een QR-code. Achter deze QR-code kan je de teksten terugvinden die door het heemkundig genootschap werden opgesteld. Op die manier krijgen bezoekers een unieke inkijk op 1300 jaar transport in onze prachtige gemeente.
Miekes Kunstatelier
Met Miekes Kunstatelier werd een ideale partner gevonden om dit project mee vorm te geven. Er werd gekozen om een groep jonge plaatselijke kunstenaars (kinderen tussen 5 en 12 jaar) hun ding te laten doen. Zo was er meteen een duidelijke band tussen de jonge artiestjes en gemeente Assenede.
Zij mochten individueel een werkje maken dat bij een bepaalde eeuw hoorde. Bijna 50 kinderen zijn hiermee aan de slag gegaan. Zij gaven het beste van zichzelf en dat resulteerde in heel wat prachtige kunstwerkjes.
Op die manier werpt onze toekomst een blik op het verleden. We vonden dit een mooie insteek en een meerwaarde voor het project.
Oude spoorwegbedding
Geen betere plek dan deze oude spoorwegbedding om dit kunstproject een thuis te geven. De spoorwegbedding doet nu dienst als fietssnelweg/wandelpad. Het loopt over een traject van ruim 23 kilometer en verbindt Zelzate met Eeklo. Pendelaars, schoolkinderen en toeristen genieten hier dagelijks van de prachtige uitzichten.
Dankzij dit uniek project kan men dus als het ware door de geschiedenis van Assenede fietsen en wandelen.
‘Het Verhaal van Assenede’ wordt officieel ingehuldigd op zaterdag 27 april 2024 en moet een extra toeristische troef worden voor gemeente Assenede.
8e eeuw
Vikingen
Vikingschip op Tapijt van Bayeux
Bij gebrek aan echte bronnen is het zeer moeilijk om ons een beeld te vormen van Assenede in de achtste eeuw. Er zijn geen kaarten of andere documenten voorhanden en het landschap verandert in die tijd voortdurend. Het zal zelfs tot in de 13de eeuw duren vooraleer de kerkelijke overheid de precieze grenzen tussen de bisdommen vastlegt.
Als we ons best doen, kunnen we ons de streek rond Assenede het best voorstellen als een schaars bewoonde veenwildernis. Pas op het einde van de achtste eeuw wordt voor het eerst melding gemaakt van schapenweiden en van terpen. Terpen zijn aangelegde verhogingen in het landschap om woningen te kunnen bouwen.
De schapenweiden zijn eigendom van abdijen en de rest van de woeste gronden hoort toe aan de vorst.
Onze streek krijgt in de achtste eeuw ongenood bezoek van de Noormannen. Zij zijn op zoek naar oorlogsbuit. Dit wijst erop dat er in onze streek toch een zekere welstand moet zijn. De Vikingen verblijven geruime tijd in het Scheldegebied en ondernemen van daaruit hun plundertochten.
Het is een harde en onzekere tijd, waarover we niet veel weten.
9e eeuw
Graven van Vlaanderen
Boudewijn met de IJzeren Arm en Judith in een zestiende-eeuws handschrift. Boudewijns schild, ‘Het Oude Vlaenderen’, werd door alle Vlaamse graven gedragen tot Filips van de Elzas het verving door een wapen met een klimmende leeuw. (Koninklijke Bibliotheek, Brussel)
Boudewijn met de IJzeren Arm is de eerste graaf van Vlaanderen. Hij trouwt in het jaar 862 met Judith, dochter van Karel de Kale. Boudewijn verjaagt de Vikingen en is de grondlegger van de welvaart in onze streek. Hij kan dat doen, want hij is de bezitter van de meeste gronden.
De abdijen krijgen verschillende moerassige weidegronden uit handen van de graaf om deze te bewerken. De grootte van deze gronden wordt aangeduid door het aantal schapen dat de nieuwe bezitters er kunnen op laten grazen.
En de gewone man? Die is niet echt mobiel en overleeft in een lokale economie. Zijn wereld is niet veel groter dan zijn eigen dorp.
Onze streek krijgt in de achtste eeuw ongenood bezoek van de Noormannen. Zij zijn op zoek naar oorlogsbuit. Dit wijst erop dat er in onze streek toch een zekere welstand moet zijn. De Vikingen verblijven geruime tijd in het Scheldegebied en ondernemen van daaruit hun plundertochten.
Het is een harde en onzekere tijd, waarover we niet veel weten.
10e eeuw
Eerste bewoning
De Noormannen voeren op het einde van de tiende eeuw nog een laatste raid uit op de Vlaamse kust. Daarna is onze streek verlost van deze moordzuchtige dieven. Het is meteen het begin van de Volle Middeleeuwen. Er volgt een echte bloeiperiode, onder meer met de opkomst van steden en ambachten.
Onze streek is dan nog altijd heel onherbergzaam. Er is nog geen bedijking, de hele streek bestaat grotendeels uit schorren en is heel kwetsbaar door de ligging zo dicht bij de Hontekust. In die periode is er dan ook enkel terpbewoning mogelijk.
Onze streek wordt aangedaan door zwervers op zoek naar mogelijkheden om hier een toekomst uit te bouwen. Gebrek aan archiefstukken laat ons in het ongewisse over de juiste toestand.
11e eeuw
Ontstaan van nieuwe dorpen
De eerste bedijking in onze streek gebeurt vanuit Biervliet naar Saaftinge toe, tussen de jaren 1014 en 1100. Op die manier tekent zich stilaan een stratenpatroon af. Beginnende dorpskernen worden met elkaar verbonden en bepalen een gedeelte van het straatbeeld zoals wij dat tot op vandaag nog altijd kennen.
De eerste keer dat het woord polder (polre) gebruikt wordt, dateert uit deze eeuw.
Voor Assenede zal een echte bedijking nog even op zich laten wachten. Ondertussen zijn de inwoners al gewoon om te leven in een streek die afhankelijk is van de grillen van de zee.
12e eeuw
Vermelding kerk Assenede
In de twaalfde eeuw zijn een groot deel van de gronden ondertussen al in het bezit van abdijen die instaan voor de inpoldering.
De oudste echte vermelding van Assenede is Hasnethe en dateert uit het jaar 1120. Deze plaatsnaam is heel moeilijk te verklaren, maar gaat hoogstwaarschijnlijk terug op een plantennaam.
De Assenedenaren wonen in een kleinschalige en zelfvoorzienende maatschappij. Er is veel landbouw en daarrond verdienen enkele ambachtslieden hun dagelijkse kost.
13e eeuw
Keure van de Vier Ambachten
In het jaar 1242 is Assenede de hoofdplaats van het Ambacht Assenede en ligt het in het gebied van de Vier Ambachten (Assenede, Boekhoute, Axel en Hulst). In dat jaar wordt de Keure van de Vier Ambachten uitgevaardigd. Deze Keure is een soort grondwet en zal eeuwenlang onze rechtsspraak bepalen.
In de Middeleeuwen bestaat er nog niet echt een oorlogsvloot. Als er gevaar dreigt, dan moet elk lid van het Ambacht volgens deze Keure bijdragen om vlug een vloot samen te stellen. Het Ambacht Assenede moet, als dat dus nodig is, twee koggen leveren aan de graaf. Een kogge is een schip met zeilen, dat ook aangedreven wordt met roeispanen. Naast de twee schepen zelf, moet ook de bemanning om te roeien meegeleverd worden. Deze verplichting kan beschouwd worden als een soort belasting in natura.
Onder meer door deze Keure komt er meer en meer structuur in het dagelijkse leven. Het is een manier om te bepalen wie wat mag doen en zeker niét mag doen.
14e eeuw
Donkere periode: ziekten en misdaad
De Grote Hongersnood van 1315-1317 maakt een abrupt einde aan een relatief welvarende periode in onze streek. Deze hongersnood komt er door enkele misoogsten. Deze ramp werkt de misdaad in de hand en die moet streng bestreden worden. Daarvoor bestaan heel wat middelen. Eén daarvan is het radbraken. De veroordeelde wordt dan op een wiel, een rad, vastgebonden. Een beul breekt dan de ledematen van de ongelukkige, tot de dood erop volgt.
Er zijn nog heel wat methodes om veroordeelden te straffen. Zo zijn er gevallen in het Ambacht Assenede bekend van doodstraf op de brandstapel, opknoping aan de galg, geselingen, tepronkstelling op het schavot, het verplichten om op bedevaart te gaan en verbanning.
Het is duidelijk dat de mens al altijd heel inventief geweest is om straffen uit te delen.
15e eeuw
Landbouw
In de vijftiende eeuw raakt Assenede meer en meer bewoond. Buiten het centrum liggen enkele grote boerderijen, onder meer in de huidige Leegstraat en in de huidige Knikkerstraat. Daarnaast zijn her en der kleine boerderijen waarop hard gewerkt wordt.
Naast deze spoorweg ligt het Vrenhof. Het is een eeuwenoude hoeve die al vermeld wordt in het jaar 1365. Assenede zal altijd een landbouwgemeente blijven; de Assenedenaren zijn vandaag nog altijd trots op het vele groen en de prachtige natuur.
16e eeuw
Indijkingen
Eeuwenlang moet Assenede vechten tegen het zeewater. Bij de grote dijkdoorbraak in het jaar 1488 stroomt het zeewater diep het land in en bedreigt zelfs het centrum van Assenede.
Er moet dus een nieuwe dijk worden aangelegd. Dit duurt tien jaar lang, in 1504 is de Landdijk afgewerkt en is het overstromingsgevaar voor Assenede geweken.
Achter deze Landsdijk kan dan de inpoldering opnieuw beginnen. De eerste polder is de Sint-Andriespolder; het sluitstuk van deze werken is de realisatie van de Sint-Albertpolder in 1612.
Een dijk aanleggen is in die tijd nog echt handwerk. Met schop en kruiwagen wordt heel wat grond verzet, een dijk aanleggen is een echt huzarenstuk.
17e eeuw
Grensscheiding van 1664
Op het einde van de tachtigjarige oorlog (1568 – 1648)
In het jaar 1648 maakt de Vrede van Münster een einde aan de Tachtigjarige Oorlog. In het vredesverdrag wordt de scheiding uitgesproken tussen de zuidelijke en de noordelijke Nederlanden. Het duurt dan nog twintig jaar voor de definitieve grens wordt vastgelegd. Hierdoor komt er, na vele eeuwen, een volledige opsplitsing van de Vier Ambachten. Op een brutale manier worden historische en culturele eenheden uit mekaar gerukt.
Vandaag is de grens nog altijd heel goed te zien in het straatbeeld. Het gaat dan niet zozeer over de grenspalen, maar over meer subtiele verschillen: de manier van het bouwen van huizen, de bestrating met klinkers versus beton en het omgaan met open ruimte.
Tegenwoordig vallen alle grenzen meer en meer weg, en dat is maar goed ook.
18e eeuw
Oorlog
Assenede heeft meermaals te lijden gehad van het oorlogsgeweld. In de 17e eeuw moeten verschillende gebouwen hersteld worden na het doortrekken van vijandige legers.
Ook in de loop van de 18e eeuw komen verre legers bij ons hun oorlogen uitvechten. En dan moet het ergste nog komen. Vanaf 1795 voert het Franse leger van Napoleon een echt schrikbewind en vordert heel wat onschuldige burgers op om te gaan vechten ver van huis voor een zaak waar ze niets mee te maken hebben. Na de Franse overheersing volgt nog een korte Nederlandse inmenging. Het onafhankelijke België heeft dan nog twee Wereldoorlogen te verduren. Opnieuw vallen daarbij heel wat slachtoffers bij de Asseneedse bevolking te betreuren.
19e eeuw
Industrialisatie
Halfweg de 19de eeuw worden plannen gemaakt voor een spoorlijn tussen Brugge en Antwerpen, over Eeklo en Zelzate om enerzijds reizigers en pendelaars te vervoeren en anderzijds om de opkomende industrie te kunnen bevoorraden.
En in 1869 verschijnt dan de eerste trein in Assenede. Even later wordt ook het station gebouwd; daarvoor wordt zelfs een nieuwe straat, de Kasteelstraat, aangelegd.
De spoorlijn kent een groot succes, tot aan de Tweede Wereldoorlog. Vanaf dan gaat het bergaf, en in 1966 wordt de spoorlijn opgedoekt en worden de sporen uitgebroken.
Vandaag is de oude spoorlijn omgebouwd naar een comfortabel fietspad. Nu is er opnieuw een verbinding tussen Zelzate en Eeklo, niet met de trein, maar met de fiets!
20e eeuw
Mobiliteit
Vóór de Eerste Wereldoorlog blijft het gemotoriseerd vervoer beperkt tot de steden. Na de oorlog kunnen meer en meer Assenedenaren een auto aanschaffen. Dit vraagt heel wat investeringen voor het aanleggen van verharde wegen.
Door de auto worden wij natuurlijk meer mobiel. Voor het eerst gaan mensen werken ver van huis. Dat zorgt aanvankelijk wel voor een hele aanpassing, want werken onder de eigen kerktoren behoort vanaf dan tot het verleden.
Ook voor de vrije tijd wordt de auto gretig gebruikt. Maar toch zijn vele toeristen blij als ze na een kilometerlange uitstap, de verkeersborden met daarop “Assenede” zien. Oost, West, thuis best.
21e eeuw
Vrije tijd
21e eeuw – Vrije tijd
In de 21e eeuw krijgt ontspanning meer en meer aandacht. De boog kan immers niet altijd gespannen staan.
De open ruimtes, de rust en de groene omgeving nodigen heel wat fietsers uit om naar Assenede te komen. Voor de mensen die willen ontsnappen aan het jachtige leven, zijn er heel wat prachtige fietswegen in onze gemeente. Deze oude spoorwegroute, omgebouwd naar een fietspad, is daar een mooi voorbeeld van.
Er bestaan verschillende fietsroutes in onze gemeente. Niet toevallig passeren die bijna allemaal langs de plaatselijke horeca. Want na inspanning, hoort altijd ontspanning.
